‘Zolang ik gebruik mag maken van het vakantiehuis vind ik alles best.’ Deze uitspraak werd gedaan in een overleg van een landgoedfamilie waarin de rentmeester voorlegde dat er keuzes gemaakt moesten worden met oog op de toekomst. Families met een landgoed staan voor complexe uitdagingen als zij het landgoed willen behouden voor de volgende generatie.
Ga maar na:
- Er is vaak sprake van een groot aantal eigenaren, neven en nichten, die inmiddels niet alleen fysiek wijdverspreid zijn over het land of zelfs de wereld, maar die ook wat betreft familiebanden behoorlijk op afstand staan van elkaar.
- Het rendement op de activiteiten op het landgoed is vaak laag, terwijl de strategische uitdagingen vaak vragen om forse investeringen.
- Bij veel landgoederen speelt dat er meer ondernemerschap nodig is omdat vaste inkomensbronnen verdwijnen. Dit vraagt om een duidelijk visie op de toekomst.
Automatisme
De rentmeester uit dit voorbeeld bracht een aantal zaken ter sprake waar de familie al jarenlang omheen draaide. Allereerst de strategische vraag: Zetten we in op het versterken van de recreatiefunctie of worden de agrarische activiteiten uitgebreid?
Daarnaast bracht zij het heikele onderwerp in of alle familieleden aandeelhouder zouden moeten blijven of dat het mogelijk moet zijn om je aandelen te verkopen. In de vorige generatie werd hier niet over gesproken en werd je automatisch eigenaar. Dit automatisme past steeds minder. Daarbij speelt dat er al jarenlang allerlei onderhuidse fricties zijn tussen familieleden. De vraag ligt nu expliciet op tafel of de optie van verkoop mogelijk moet zijn en zo ja, wat dit dan betekent voor het landgoed. Dit zijn strategische vragen die ook een link met elkaar hebben. Beperkt het uitkopen van familieleden het investeringspotentieel? Is de consequentie van de strategische keuze in activiteiten dat familieleden hun aandelen te koop aanbieden?
Drijfveren
Onze voorgestelde aanpak bij deze familie was om te beginnen bij het helder krijgen van ieders drijfveren ten aanzien van het eigenaarschap. Waarom willen de familieleden eigenaar zijn? Is het de emotionele binding met het landgoed, zoals in dit voorbeeld hierboven de fantastische logeerpartijen in de zomer? Of is de betrokkenheid gekoppeld aan het halen van een financieel rendement op de aandelen (al was het alleen maar om de belasting over Box 3 te kunnen betalen)? Of zijn er andere drijfveren?
Het helder krijgen van je eigen drijfveren en deze vervolgens met elkaar bespreken gaat helpen bij het onderzoeken of er een gedeelde eigenaarsvisie mogelijk is. Is het wenselijk om vanuit verschillende drijfveren samen eigenaar te zijn? Ook deze vraag kan aan bod komen. Belangrijke voorwaarden voor de continuïteit van familiebedrijven zijn:
- het draagvlak onder gezamenlijk eigenaarschap
- een gedragen eigenaarsvisie
Dit geldt ook voor landgoederen in familiebezit. Het landgoed heeft een betrokken familie nodig die gezamenlijk een duidelijke stip op de horizon bepaalt.
Deze familie heeft besloten om het volgende overleg te besteden aan de bespreking van ieders drijfveren. Er is een facilitator bij gevraagd om deze discussie te begeleiden, waarbij een belangrijk aandachtspunt het creëren van een veilige gespreksomgeving is.
Wil je meer weten over drijfveren van eigenaren: luister dan naar de podcast op SoundCloud: In gesprek met Ilse Matser over de drijfveren van eigenaren van familiebedrijven van FBNed Familiebedrijven Nederland.
