Zomaar een aantal berichten uit het FD van de afgelopen maanden over markante Nederlandse familiebedrijven die zijn verkocht. Op 24 februari het bericht dat Scheuten Glas verkocht wordt, want eigenaar Jacques Scheuten heeft geen opvolger. Op 29 juni kopt het FD: ‘Henk Groeneveld heeft geen opvolger, dus verkoopt hij zijn mini-multinational’, daarmee doelend op de verkoop van de Groeneveld Groep aan een Amerikaans beursgenoteerd bedrijf. Wat deze berichten interessant maakt, is dat in die familiebedrijven de aandeelhouder al een opvolger in de leiding van het bedrijf heeft: capabele CEO’s van buiten de familie die hun sporen hebben verdiend. Dus hoezo, geen opvolger?
Beide families zouden ook kunnen besluiten om hun familiebedrijf niet te verkopen, eigenaar te blijven en de leiding van de onderneming over te laten aan niet-familieleden. Dan is er sprake van opvolging in het eigendom maar niet in de leiding. Een beproefde opvolgingsstrategie die andere markante familiebedrijven ook toepassen. Denk maar aan Heineken, Pon, SHV, Asito en Smilde. De families achter deze bedrijven hebben onderkend dat bij een gebrek aan ondernemerschaps- en leiderschapskwaliteiten binnen de familie, het aantrekken en ontwikkelen van capabel management essentieel is. Tegelijkertijd is het nodig om te kijken welke aandeelhouderskwaliteiten binnen de familie aanwezig zijn. Want opvolging in het eigendom brengt ook verantwoordelijkheid met zich mee, zoals het benoemen en beoordelen van directieleden en eventueel commissarissen, het goedkeuren van grote investeringen en het beoordelen van de strategie. Dat vereist bepaalde kwaliteiten maar zeker ook interesse van de volgende generatie om de onderneming als familiebedrijf te laten voortbestaan.
De vraag is of Jacques Scheuten en Henk Groeneveld ook op die manier naar hun opvolging hebben gekeken. Was er geen opvolger binnen de familie om de leiding van het familiebedrijf over te nemen? Of was er ook te weinig interesse om het eigendom binnen de familie voort te zetten? De krantenberichten geven daar geen uitsluitsel over. Voor ondernemers en hun families is het echter wel van belang om het opvolgingsvraagstuk op twee niveaus te bekijken: leiding en eigendom. Voor beide geldt: interesse en capaciteiten. Als er geen interesse is dan houdt het op. Het is genoegzaam bekend dat een familiebedrijf gebaat is bij eigenaren en leiders die echt geïnteresseerd zijn om het familiebedrijf succesvol uit te bouwen. Als die interesse er is, dan is het nuttig om te kijken welke capaciteiten en potentieel aanwezig zijn binnen de volgende generatie om de leiding en/of het eigendom over te nemen. Ontbreekt dat qua leiding, dan is het aanstellen van niet-familieleden een prima oplossing. Maar ontbreken de capaciteiten om een goede aandeelhouder te zijn? Dan is er geen opvolger in het eigendom en ligt verkoop voor de hand.
Kijk ook eens op hetfamiliestatuut.nl voor ons nieuwe boek over het familiestatuut.
